Preparat osocza bogatopłytkowego (PRP) jest produktem zawierającym dużą ilość, skoncentrowanych płytek krwi. Płytki krwi uzyskiwane są z krwi własnej pacjenta (pobranie z krwi żylnej jak do badań diagnostycznych), następnie w procesie wirowania i zagęszczania uzyskujemy skoncentrowany preparat o dużej zawartości płytek krwi. W organizmie płytki krwi pełnią funkcję regulatorową i są głównym elementem układu biorącego udział w gojeniu i naprawie uszkodzeń w tkankach. Korzystne działanie preparatu PRP wynika z faktu, że płytki krwi charakteryzuje wysoka zawartość tzw. czynników wzrostowych tj. białek regulujących wiele istotnych procesów życiowych w tym procesy gojenia i naprawy tkanek.
Korzystne działanie preparatu osocza bogatopłytkowego zostało udokumentowane w wielu schorzeniach. PRP stosowano pierwotnie w kilku rodzajach zabiegów operacyjnych celem wspomagania gojenia tkanek (m.in. w chirurgii szczękowo-twarzowej). Kilka badań dokumentuje korzystny efekt stosowania PRP w trakcie leczenia operacyjnego całkowitego uszkodzenia (zerwania) ścięgna Achillesa, leczenia operacyjnego uszkodzeń stożka rotatorów stawu barkowego czy podczas leczenia uszkodzeń łąkotek lub rekonstrukcji więzadeł (np. więzadła krzyżowego przedniego w stawie kolanowym) . Dobre wyniki użycia PRP obserwowano także w trakcie leczenia ambulatoryjnego takich schorzeń jak zapalenie nadkłykcia kości ramiennej (tzw. łokieć tenisisty i golfisty), zapalenie rozcięgna podeszwowego, przeciążenie (tzw. tendinopatia) więzadła rzepki czy uszkodzenia mięśni.
Jakie są wskazania do PRP?
Wskazaniem do PRP jest ostre uszkodzenia tkanek, które nie ulegają zagojeniu, oraz przewlekle schorzenia o charakterze przeciążeniowym.
Podstawowym elementem skutecznego leczenia ostrego uszkodzenia tkanekz użyciem PRP jest odpowiednia diagnoza i właściwa ocena przebiegu choroby. Szczególnie ten ostatni element (właściwej diagnostyki stanu choroby) może decydować o skuteczności terapii. Podstawowym wskazaniem do zastosowania PRP jest przewlekły (nie ostry) okres choroby. W pierwszym okresie po uszkodzeniu tkanek organizm uruchamia własne (najczęściej skuteczne) mechanizmy naprawy tkanek. Proces ten u części chorych doprowadza (wespół z innymi elementami terapii) do wyleczenia. Jeśli w okresie 6 (do 12) tygodni nie dochodzi do wyleczenia, wówczas "ostre" mechanizmy naprawy uszkodzeń ulegają wygaszeniu. Choroba przechodzi w okres przewlekły i możliwości wyleczenia prawdopodobnie ulegają zahamowaniu. Podany w tym czasie PRP może wspomóc, zainicjować na nowo procesy gojenia tkanek.
W przypadku schorzeń o charakterze przeciążeniowym trudno jasno odróżnić koniec fazy ostrej przeciążenia od okresu przewlekłego. Przebieg schorzeń przeciążeniowych często wygląda też inaczej niż typowych ostrych uszkodzeń. Nie mamy tu do czynienia z nagłym czynnikiem niszczącym w sposób mechaniczny (uraz) tkankę np. w przypadku rozerwania mięśnia czy więzadła. Dochodzi tu raczej do powolnego procesu wewnętrznej przebudowy chorobowo zmienionej tkanki np. ścięgna, proces zapalny i związane z nim mechanizmy są często słabo wyrażone. Typowym przykładem takiego procesu jest tzw. tendinopatia czyli przewlekły proces zwyrodnienia ścięgna w przebiegu długotrwałego przeciążenia, dotyczy np. ścięgna piętowego (Achillesa) u biegaczy. W trakcie tej choroby (niesłusznie określanej jako zapalenie) nie obserwujemy typowego procesu zapalnego w ścięgnie a zamiast tego dochodzi do stopniowej utraty białek tworzących ścięgno (kolagen) oraz zaburzeń w ich strukturze, co ostatecznie prowadzi do osłabienia ścięgna, jego dysfunkcji, bólu i w skrajnym przypadku do zerwania.
Do przyczyn tendinopatii poza przeciążeniem zaliczamy również zaburzenia ukrwienia, schorzenia hormonalne, zaburzenia w unerwieniu oraz postępujące procesy starzenia. Stosowanie PRP w przypadku tendinopatii poparte jest jak na razie ograniczoną ilością prac naukowych. Największe korzyści odnoszą pacjenci z przewlekłym procesem chorobowym związanym z tzw. łokciem tenisisty i zapaleniem rozcięgna podeszwowego.
Podsumowując dobre wyniki stosowania PRP obserwujemy przy jego zastosowaniu w tzw. łokciu tenisisty i zapaleniu rozcięgna podeszwowego oraz tendinopatii ścięgna Achillesa i więzadła rzepki. W innych lokalizacjach korzystne działanie preparatu jest słabo udokumentowane. Ponadto stanowić on może ( i często powinien) istotny dodatkowy element postępowania operacyjnego np. w leczeniu uszkodzeń stożka rotatorów barku, rekonstrukcji więzadłowych kolana czy leczenia operacyjnego zaburzeń zrostu.
Jakie są przeciwwskazania do stosowania PRP ?
PRP nie stosuje się również w przypadku gdy chory przewlekle stosuje tzw. niesterydowe leki przeciwzapalne (podanie jest możliwe po minimum 48 godzinach od ostatniej dawki) oraz gdy w miejscu podania PRP stosowano leki sterydowe w ostatnich 30 dniach.
Bezpieczeństwo stosowania
Preparat PRP jest pobrany z krwi własnej pacjenta, nie istniej w związku z tym ryzyko przeniesienia w trakcie procedury żadnych chorób zakaźnych.
Z uwagi na stałą obecność bakterii na powierzchni skóry (tzw. kolonizacja) należy każdorazowo stosować procedurę standardowego odkażania miejsca zarówno pobrania krwi z żyły obwodowej jak i miejsca podania preparatu PRP.
Powikłania
Najczęstszym "powikłaniem" jest brak efektu leczniczego. Rzadko obserwowano zakażenia miejsca podania preparatu czy miejscowe krwawienie. Istnieje potencjalnie możliwość uszkodzenia różnych struktur w okolicy podania preparatu, co może negatywnie wpłynąć na funkcję kończyny, jednak przy dołożeniu odpowiedniej staranności i stosowaniu leku pod kontrolą USG takich powikłań jak dotąd nie obserwowano.